Nhắc đến rắc co thì chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng đoán được đây là một phụ kiện công nghiệp có chức năng kết nối. Hầu như trong các hệ thống khí nén, hệ thống thủy lực bất kỳ từ công suất nhỏ đến công suất lớn, từ cấu tạo đơn giản đến phức tạp đều có lắp và sử dụng thiết bị này.
Rắc co là gì?
Trong hệ thống đường ống dẫn lưu chất thì chắc chắn không thể thiếu các rắc co. Vậy rắc co là gì?
Nó chính là 1 loại phụ kiện đường ống, dùng để kết nối các đường ống với thiết bị hoặc với các đường ống lại với nhau. Kiểu nối có thể là nối hàn, nối dán keo hoặc nối ren vặn. Không chỉ nối các đường ống có cùng kích cỡ mà nó còn có thể nối các đường ống không đồng nhất về kích cỡ.
Thủy Khí Điện có thể khẳng định đây là 1 phụ kiện quan trọng bởi nó có mặt trong hầu hết các hệ thống từ nhỏ cho đến lớn, từ công nghiệp cho đến đời sống gia đình.
Rắc co này có thể tháo rời 1 cách dễ dàng mà không ảnh hưởng, biến dạng hay cản trở cho hệ thống. Một số ứng dụng phải tháo rời thường xuyên thì sử dụng phụ kiện này chính là 1 phương pháp đơn giản lại không tốn quá nhiều chi phí.
Pipe union là tên tiếng anh của nó. Nó có thể làm được từ nhiều vật liệu khác nhau như nhựa, nhựa tái chế, đồng, inox, thép, carbon… Tuy nhiên, mỗi loại lại chỉ thích hợp cho 1 hệ thống trong 1 môi trường khác nhau.
Mỗi một hãng sản xuất thì sẽ lựa chọn áp dụng tiêu chuẩn khác nhau, ví dụ như: A350 LF2, BS10241, ASTM A105, SS400, ASTM A182, ASTM A182 F316, ASTM A694 F52…
Cấu tạo rắc co
Rắc co hay giắc co thì ngày nay có nhiều loại để có thể đáp ứng nhu cầu sử dụng đa dạng của khách hàng trong các ứng dụng.
Nhìn chung thì cấu tạo của nó sẽ gồm 3 bộ phận đó là: đai ống, bộ nối đực, bộ nối cái.
Chức năng của bộ nối cái, bộ nối đực đó là gắn tại các đai nối để có thể cấp áp lực cần thiết đủ để siết chặt cũng như bịt kín các mối nối.
Những bộ phận của giắc co này sẽ được gắn với nhau bằng các đai ốc với phần chéo qua hay là bằng 1 ren vặn.
Khi có 1 lực tác động ở bên ngoài, phần ren này sẽ được mở dần và nó tách bộ nối đực, bộ nối cái rời nhau. Nó tách ra cùng với 2 đầu ống.
Khi ở điều kiện làm việc thường, những đai nối của rắc co sẽ phải siết chặt bộ nối cái, bộ nối đực để tạo sự kín khít, không có rò rỉ mà thất thoát áp suất hay lưu lượng của dòng chất ở bên trong của ống.
Công dụng của giắc co
Sự cải tiến trong thiết kế, sản xuất và gia công đã làm cho các Pipe union ngày càng được sử dụng nhiều hơn. Nó có nhiều lợi ích như:
+ Có thể tháo rời nhanh, gọn tại chỗ nối 2 ống.
+ Kích thước nhỏ gọn, dễ dàng lắp đặt và thay thế khi hỏng hóc.
+ Có khả năng kết nối hệ thống đường ống dẫn với các bể chứa.
+ Độ bền bỉ cao, mang đến tiện ích kinh tế lớn.
+ Bên cạnh đó, nó nối các đường ống có cùng kích thước hoặc không cùng kích thước lại với nhau.
+ Cung cấp điểm ngắt ống trong hệ thống không bị thấm.
+ Người dùng có thể chèn thêm 1 số thiết bị đo lường áp lực, lưu lượng hay điều áp vào trong hệ thống.
+ Giá thành phải chăng.
+ Nhiều loại, nhiều kích cỡ, nhiều vật liệu, màu sắc để người mua lựa chọn theo nhu cầu.
Thông số kỹ thuật của Pipe Union
Để có thể mua cũng như sử dụng giắc co đạt hiệu quả như mong muốn thì thông số kỹ thuật của nó cần phải được quan tâm đầu tiên:
+ Kích thước co: Từ DN6 đến DN100
+ Độ bền kéo: ≥ 350 Mpa
+ Vật liệu sản xuất: Nhựa, inox, thép hoặc đồng
+ Áp lực làm việc: Khoảng 1,6 Mpa
+ Tiêu chuẩn sản xuất: Theo tiêu chuẩn ASTM, BS hay EN 10242, DIN 2950
+ Áp lực kiểm tra: 2,5 Mpa
+ Xuất xứ: Việt Nam, Đài Loan, Trung Quốc
+ Nhiệt độ làm việc tối đa: 180 độ C
+ Môi trường làm việc: Hóa chất, nước, khí, dầu, hơi
Các loại rắc co
Hiện nay, trên thị trường có 7 loại giắc co thông dụng. Đó là những loại như:
Rắc co ren trong
Loại này có đặc điểm là ở 2 phần bộ nối đực, bộ nối cái đều có tiện bước ren trong 1 cách tỉ mỉ để có thể kết nối với ren ngoài của thiết bị hay đường ống được dễ dàng.
Đây cũng chính là loại giắc co được dùng phổ biến nhất, lắp nhiều trong các hệ thống đường ống dẫn lưu chất công nghiệp.
Loại ren trong nối ống này sẽ giúp cho việc tháo lắp thiết bị, ống trên đường ống được dễ dàng hơn.
Nó cũng được thiết kế nhỏ gọn, thẩm mỹ, chế tạo đầy đủ kích thước, đa dạng về chất liệu để phù hợp với hệ thống đường ống công nghiệp.
Rắc co ren ngoài
Loại ren ngoài này thì các tiện ren của rắc co ở cả đầu đực, đầu cái đều được tiện ở bên ngoài. Nó chuyên dùng để kết nối dạng vặn ren trong của thiết bị hay đường ống. Pipe union ren ngoài thường dùng cho các đường ống dẫn nước trong nhà máy, hộ gia đình, công trình nước sạch…
Rắc co hàn
Nó cũng là rắc co với đầu cái, đầu đực trơn. Muốn nó kết nối với đường ống, thiết bị, con người phải sử dụng phương pháp hàn với nhiệt cao hoặc dán bằng keo đối với chất liệu nhựa.
Loại này sẽ được ưu tiên dùng trong các hệ thống có áp suất cao như thủy điện, thủy lực, khí nén công nghiệp do nó hàn trực tiếp 2 đầu vào đường ống nên các dòng lưu chất không thể bị rò rỉ ra ngoài tại các vị trí tiếp xúc.
Rắc co inox
Do đặc điểm của nó là làm từ vật liệu inox, thép không gỉ nên có được tuổi thọ cực kỳ cao, không bị móp méo khi va đập, không bị ăn mòn, oxi hóa trong các môi trường lưu chất hoặc yếu tố do môi trường xung quanh. Vì thế mà giá bán cao hơn so với các loại còn lại. Nó được dùng trong hệ thống nước, đường ống của hệ thống trong nhà máy dược phẩm, đồ uống, chế biến thức ăn…
Rắc co thép không gỉ có các loại làm từ: Rắc co inox 304, inox 316…
Rắc co thép
Loại giắc co bằng thép cũng được dùng khá nhiều vì hầu hết trong các nhà máy đều có hệ thống ống thép để truyền dẫn lưu chất. Tất nhiên, với tính chất của thép nên nó không chỉ có độ bền cơ học tốt mà còn chịu được nhiệt độ, áp lực. Tuy nhiên, trong 1 số môi trường hóa chất thì loại co này có thể bị ăn mòn, rỉ sét.
Khắc phục tình trạng oxi hóa này thì người ta sẽ phun mạ 1 lớp kẽm để tăng độ bền cho co.
Loại này thì sẽ có kiểu kết nối là hàn trực tiếp hoặc nối ren cho cả hệ thống nước, hệ thống PCCC, hệ thống tưới tiêu trang trại, HAVC,…
Rắc co đồng
Vật liệu sản xuất là đồng thau nên thường dùng cho các hệ thống nước sạch, kết nối ống dẫn nước với nhau hoặc ống dẫn với đồng hồ đo, van khóa. Ứng dụng chủ yếu tại hệ thống nước, HAVC hay PCCC
Đồng thau 100% nên co có khả năng chịu được áp suất cũng như tác động của ngoại lực.
Rắc co nhựa
Dòng này có giá thành rẻ với vật liệu nhựa cơ bản, thông dụng như: PVC, UPVC, hay PPR, PPH…
Ưu điểm co này: sử dụng cho nhiều môi chất khác nhau, không bị ảnh hưởng của phản ứng hóa học, không bị hiện tượng oxy hóa
Nhược điểm: độ bền cơ học thấp, dễ bị gãy giòn nếu ở dưới mặt trời lâu và nhiệt cao.
Ưu nhược điểm của giắc co
Muốn sử dụng thiết bị này thì khách hàng cần nắm được ưu, nhược điểm, cụ thể là:
Ưu điểm
Nó có rất nhiều ưu điểm như:
+ Đầu tiên là kích thước nhỏ gọn, thiết kế tiêu chuẩn, thẩm mỹ nên dễ sử dụng và thao tác lắp.
+ Loại lắp co ren trong ngoài tạo điều kiện cho việc tháo lắp để thay thế hay đường ống gặp sự cố.
+ Loại giắc co giảm hay giắc co thu được lắp cho cả 2 đường ống không đồng nhất kích thước với nhau.
+ Kết nối các thiết bị, đường ống trong 1 hệ thống, dây chuyền 1 cách linh hoạt, khoa học, logic.
+ Đa dạng về các kích thước từ DN 6 đến DN 100 nên người dùng có thể lựa chọn cho cả công nghiệp và dân dụng.
+ Vật liệu chế tạo đa dạng: Đồng, nhựa, inox, thép… nên thích hợp với nhiều loại ống.
+ Không rò rỉ, không mang điện, đảm bảo yêu cầu về độ kín khít.
+ Thích hợp cho nhiều môi trường: Hóa chất, nước, hơi, khí nén, nước nóng, dầu khí.
+ Tính linh hoạt, ứng dụng cao, lắp được ở ngay cả không gian chật hẹp vì rắc co không tốn nhiều diện tích.
Nhược điểm
Tuy nhiên, loại phụ kiện này vẫn có 1 số nhược điểm như:
+ Chỉ có những kích thước từ nhỏ đến lớn nhất là DN 100, không có loại rắc co lớn hơn.
+ Phụ kiện không dùng cho môi trường có áp suất lớn, cực lớn vì rất dễ bị rò rỉ lưu chất ra môi trường bên ngoài.
+ Những giắc co nối hàn hay loại dán trực tiếp thì khi muốn tháo rời hay không sử dụng nữa phải cắt, cưa đoạn đi.
Ứng dụng của rắc co
Phụ kiện này cùng với tê, măng xông, cút đóng vai trò quan trọng đối với hệ thống. Nó không thể thiếu trong công nghiệp, đời sống. Chúng ta có thể liệt kê một số ứng dụng như:
+ Lắp cho hệ thống HVAC, hệ thống phòng cháy chữa cháy.
+ Thiết bị dùng được cho hệ thống nước thải, nước sạch của các khu dân cư, tòa nhà, bệnh viện…
+ Chuyên dùng cho hệ thống khí nén, hơi nóng của các lò sấy, lò nung…
+ Lắp dùng cho đường ống hóa chất.
+ Lắp đặt cho nhà máy sản xuất thực phẩm, sữa, nước giải khát, rượu bia, dược phẩm, thiết bị y tế…
+ Nó còn dùng cho ngành nông nghiệp tại các nông trường tưới tiêu hay trang trại chăn nuôi.
+ Trong đời sống hằng ngày, nó có mặt tại hệ thống nước hộ gia đình.
Nên dùng giắc co nhựa hay kim loại?
Pipe union bằng nhựa thì có giá thành rẻ hơn, dùng nhiều tại gia đình, vườn hay nhà hàng, khách sạn… Dễ lắp đặt nhưng lại không có khả năng chịu lực tốt, dễ bị mài mòn nên khách hàng muốn dùng loại này nên cân nhắc.
Pipe union kim loại thì được đánh giá cao, chịu lực tốt, chống ăn mòn do môi trường hay hóa chất, hạn chế rò rỉ, không hoặc ít bị hoen gỉ.
Giắc co kim loại tuy giá thành cao hơn nhưng được nhiều kỹ sư lựa chọn để nâng cao chất lượng, thẩm mỹ của công trình.
Cách sử dụng rắc co
Để dùng phụ kiện này thì cần chú ý 3 bước sau:
Thứ nhất là chuẩn bị rắc co có kích thước phù hợp với đường ống. Sử dụng keo kính PVC để nối 2 đầu của phụ kiện (bộ nối đực, bộ nối cái) với đường ống. Người làm nên cẩn thận để keo không dính vào ren vặn của nó.
Thứ 2: Tiến hành xiết chặt đường ống với phụ kiện sao cho đúng chiều ăn khớp.
Thứ 3 là kiểm tra xem giắc co được nối chặt, kín với đường ống chưa.
Khi lắp nên tránh nơi có nhiệt cao quá trên 60 độ C.
Chọn một rắc co phù hợp sẽ mang đến nhiều lợi ích, hy vọng bài viết này sẽ giúp cho các bạn được 1 phần nào đó.
