Van bi 3 ngã không phải là 1 thiết bị xa lạ với chúng ta. Nó được dùng trong công nghiệp và các hệ thống nước phục vụ sinh hoạt tuy nhiên những thông tin về nó cực kỳ hiếm. Vì thế mà ThuyKhiDien đã tổng hợp đầy đủ về nguyên lý, cấu tạo, phân loại các van bi để người mua tham khảo.
Van bi 3 ngã là gì?
Trong tiếng anh thì van bi 3 ngã là 3 – way ball valve. Đây là 1 loại van thông dụng khi nó có 3 cửa dùng để kết nối với hệ thống ống dẫn dạng chữ T. Lưu chất lúc bấy giờ sẽ đi qua van theo 2 hướng hoặc 3 hướng.
Để có thể làm việc được trong nhiều môi trường khác nhau thì người ta sẽ chọn chất liệu gang, inox, đồng, thép không gỉ để chế tạo. Tùy theo vị trí lắp, không gian hệ thống, yêu cầu làm việc mà người dùng có thể chọn loại van lắp ren hoặc van lắp bích.
Van có cấu tạo đơn giản với mỗi van sẽ có 1 quả bi rỗng nằm ở bên trong. Bi L, bi T sẽ quyết định đến hoạt động van.
Thông số kỹ thuật van bi ba ngã
Tên gọi: Van bi 3 ngã, van bị 3 cổng
Kiểu van: Van 3 ngã
Kích cỡ van: Từ DN 15 đến DN 200
Kiểu lắp: Mặt bích, nối ren
Chất liệu: Inox 304, 201, 316 hoặc nhựa, gang, thép, đồng
Tiêu chuẩn bích: ANSI, BS, Jis, DIN
Gioăng làm kín: Inox, EPDM, thép, PTFE
Dạng quả bi: T và L
Đầu điện: 220v, 24v
Dang điều khiển: Đầu điện, tay gạt, đầu khí nén
Nhiệt độ hoạt động: -10 độ C đến 300 độ C
Áp suất làm việc: PN10, PN16, PN25
Môi trường hoạt động: Hóa chất, nước, dung dịch, khí, hơi nóng
Xuất xứ: Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Châu Âu
Bảo hành: Tùy theo hãng 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của van bi 3 ngã
Cấu tạo
Về cấu tạo thì van sẽ gồm các bộ phận sau:
+ Quả bi rỗng: Nó được làm từ chất liệu inox trơn bóng. Các lỗ rỗng được thông với nhau để giúp lưu chất đi qua van 1 cách dễ dàng. Quả bi rỗng sẽ có 2 dạng đó là chữ T và chữ L.
+ Thân van bi: Dạng 3 ngã, kết nối với thiết bị đường ống theo kiểu lắp bích hoặc nối ren. Chất liệu của van: Thép, nhựa, gang, inox…
+ Gioăng làm kín: Yêu cầu phải mềm, dẻo, đàn hồi với chất liệu là PTFE teflon hoặc EPDM. Chức năng của nó là làm kín, không để lưu chất rò rỉ ra bên ngoài của thiết bị.
+ Trục kết nối: Nó được làm bằng thép, inox… để nối đầu điều khiển và quả bi để van có thể thực hiện quá trình đóng mở linh hoạt.
+ Bộ điều khiển truyền động: Có 3 dạng tay gạt (điều khiển cơ), đầu điện (điều khiển điện tự động), dạng khí nén.
Nguyên lý hoạt động
Van bi 3 cổng sẽ hoạt động theo nguyên lý nhưng nhìn chung rất đơn giản. Nó dùng bộ truyền động để thực hiện việc đóng mở van. Khi van bắt đầu mở thì lưu chất sẽ được đi qua theo ngã L, 1 ngã còn lại bị chặn. Người dùng có thể vặn van về vị trí cũ để điều hướng. Những dạng van chữ T thì nó có thể mở cả 3 hướng.
Phân loại van bi ba ngã
Theo chất liệu
Van bi inox 3 ngã
Van được làm hoàn toàn bằng inox nên cực kỳ thích hợp cho môi trường là hóa chất, khí hơi, nước.
+ Tên: Van bi inox 3 ngã
+ Kích cỡ: DN15 – DN200
+ Dạng van bi: L và T
+ Chất liệu: inox 201, inox 304, inox 316
+ Nhiệt độ làm việc: -10 độ C đến 200 độ C
+ Áp lực làm việc: PN10, PN16, PN25
Van bi đồng 3 ngã
Với chất liệu 100% đồng thì nó sẽ dùng cho những hệ thống cấp, thoát nước sinh hoạt, nước nhà máy hay hệ thống khí nén, hơi công nghiệp. Kích cỡ nhỏ chỉ từ DN 15 đến DN 100.
+ Tên gọi: Van bi đồng ba ngã
+ Kích cỡ: DN 15- DN 100
+ Nhiệt độ hoạt động: Từ -10 độ C đến 120 độ C
+ Áp lực làm việc đa dạng: 10 bar, 16 bar, 25 bar
Van bi nhựa 3 ngã
+ Tên: Van bi nhựa 3 ngã
+ Chất liệu: Nhựa PPH, UPVC
+ Kích cỡ: DN 15 – DN100
+ Gioăng làm kín: EPDM
+ Nhiệt độ làm việc: Từ -10 độ C đến 90 độ C
+ Áp lực làm việc: PN10, PN16
+ Kiểu lắp: Nối ren, racco hoặc dán keo
+ Chuyên dụng cho môi trường: hóa chất ăn mòn, nước, axit, bazo, kiềm, muối
Van bi gang 3 ngã
+ Tên gọi: Van bi gang ba ngã
+ Size: DN50 – DN200
+ Kiểu lắp: mặt bích
+ Vật liệu: gang, gang dẻo
+ Gioăng làm kín: EPDM, PTFE
+ Tiêu chuẩn: BS, JIS, ANSI, DIN
+ Áp suất: PN16, PN25
+ Nhiệt độ làm việc: -10 độ C đến 180 độ C
Van bi thép 3 ngã
+ Tên gọi: Van bi thép ba ngã
+ Kích cỡ: DN50 – DN200
+ Kiểu lắp: mặt bích
+ Chất liệu van: thép WCB
+ Nhiệt độ hoạt động: 300 độ C
+ Áp lực hoạt động: PN16, PN25, PN40
+ Gioăng làm kín: EPDM, PTFE
Theo kiểu loại
Van bi ren 3 ngã
Đây là loại van mà phần kết nối với thiết bị, hệ thống thông qua ren vặn. Kích cỡ ren từ nhỏ là DN 15 đến lơn DN 100. Van này sẽ được làm từ những chất liệu chuyên sản xuất thiết bị kỹ thuật như: inox, đồng, nhựa, gang.
Van bi bích 3 ngã
Van bi 3 ngã mặt bích là loại thông qua mặt bích mà kết nối với thiết bị cũng như hệ thống. Có 3 loại mặt bích: Theo tiêu chuẩn Din, Jis hoặc Bs. Và loại van nối mặt bích thường kích cỡ lớn hơn, có thể đạt DN 300.
Van bi 3 ngã tay gạt
Loại van này sử dụng lực cơ tay tác động vào cần gạt để làm việc
+ Dạng điều khiển: tay gạt
+ Kiểu lắp: nối ren hoặc mặt bích
+ Kích cỡ van: Từ DN15 – DN200
+ Gioăng: EPDM hay PTFE
+ Nhiệt độ hoạt động: Lên đến 300 độ C
+ Áp lực làm việc: PN16, PN25, PN40
+ Chất liệu: Gang, thép, inox, nhựa, đồng.
+ Môi trường làm việc: Khí hơi nóng, dung dịch, nước, hóa chất,…
Van bi 3 ngã điều khiển điện
Van bi ba cổng loại dùng dòng điện để điều khiển.
+ Kiểu lắp: ren, bích
+ Kích thước: Từ DN15 – DN200
+ Gioăng làm kín: PTFE, EPDM
+ Chất liệu van: inox, nhựa, gang, thép, đồng
+ Dạng điều khiển: đầu điện
+ Cường độ dòng điện: 24V, 220V
+ Áp suất: PN10, PN16
+ Nhiệt độ làm việc: Từ -20 độ C đến 300 độ C
+ Môi trường làm việc: Hơi nước, dung dịch, khí, hóa chất
Van bi 3 ngã điều khiển khí nén
Thông tin về loại van bi 3 ngã hoạt động điều khiển sẽ phụ thuộc dòng khí nén:
+ Gioăng đệm: EPDM, PTFE
+ Kích cỡ van: Từ DN15 – DN200
+ Quả bi: T, L
+ Vật liệu van: inox, gang, nhựa, đồng, thép
+ Kiểu lắp: Nối ren hoặc mặt bích
+ Áp suất khí nén: 6 – 8 bar
+ Nhiệt độ làm việc: Từ -20 độ C – 300 độ C
+ Áp suất làm việc: PN10, PN16, PN25, PN40
Ứng dụng van bi 3 cổng
Một số ứng dụng của van bi ba ngã đó là: lắp đóng mở nước trong hệ thống cấp thoát nước sạch của toàn nhà, khu chung cư, lắp đóng mở lưu chất hơi tại nồi hơi, lò sấy, lò hơi.
Nó còn cùng trong trạm bơm xăng dầu, trạm nước phòng cháy chữa cháy. Trong công nghiệp khi cần van đóng mở khí hơi nóng, dung dịch, kiềm, nước, hóa chất, axit… thì sẽ dùng van này. Bên cạnh đó, nó còn lắp trong nhà máy chế biến thực phẩm, nước giải khát, cao su, đường mía…
Ưu điểm van bi ba ngã
Van bi ba ngã là 1 thiết bị có nhiều ưu điểm nổi bật như:
+ Nó dễ dàng kết nối với các hệ thống có 3 đường dầu, 3 ngã, 3 đường ống.
+ Ngoài chức năng phân dòng thành 3 ngã thì nó còn tham gia điều hướng, điều chỉnh các dòng chảy lưu chất để nâng cao hệ suất làm việc của van cũng như hệ thống.
+ Hiện nay, van có nhiều kiểu loại, chất liệu đa dạng nên làm việc tốt trong mọi môi trường lưu chất.
+ Van có nhiều xuất xứ như Ý, Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc… chất lượng cao và thời gian bảo hành là 12 tháng.
+ Người ta có thể di chuyển, lắp đặt van thuận tiện, công tác bảo trì, bảo dưỡng van cũng không tốn nhiều thời gian và sức lực.
Tuy nhiên, van cũng có nhiều nhược điểm tuy nhiên từng loại van sẽ có 1 vài điểm yếu. Người dùng cần phải chọn đúng loại, lắp đúng cách cho hệ thống thì khi đó van mới phát huy được vai trò tối ưu khi làm việc.
Các lưu ý khi lắp đặt và bảo trì van bi 3 cổng
Lưu ý khi lắp đặt
Để lắp được van bi 3 cổng sao cho đúng thì chúng ta cần:
+ Lựa chọn van sao cho chất liệu phù hợp với môi trường làm việc: ngoài trời, hóa chất, nước, dầu…
+ Van phải có kích cỡ tương ứng với đường ống, có áp suất phù hợp. Chỉ những van đáp ứng yêu cầu về size, kiểu lắp đặt thì mới mang lại hiệu quả khi sử dụng.
+ Những loại van bi ba cổng kiểu nối ren thì kết nối với thiết bị, hệ thống thông qua ren. Đường ren phải gia công tỉ mỉ, chuẩn xác. Những loại van kết nối bằng mặt bích thì cần có bu lông để vặn và xiết chặt.
+ Các van điều khiển khí nén cần được kết nối với ống dẫn khí nén từ nguồn cấp hoặc bình tích áp. Loại vàn van 3 ngã điều khiển điện thì buộc phải cấp với nguồn điện 24v, 220v hay 110v… để tương ứng với đầu điện thì van mới hoạt động.
+ Khi tiến hành cho chạy van bi ba cổng, van ổn định sẽ đưa vào hoạt động. Nếu van hư hỏng sẽ phải kiểm tra, sửa chữa hoặc thay thế.
Bảo trì và bảo dưỡng
Công tác này cực kỳ quan trọng tuy nhiên thì nó lại bị bỏ qua vì thế mà chúng tôi luôn luôn lưu ý với khách. Van sẽ cần kiểm tra theo lịch định kỳ từ 2-3 tháng 1 lần. Khi kiểm tra thì tháo ra và vệ sinh trong, ngoài, loại bỏ bụi bẩn bám.
Phải làm gì khi van hỏng, đó là cho dừng hệ thống thay thế bộ phận hỏng hoặc thay thế bằng 1 van mới hoàn toàn, tương ứng kích cỡ, chất liệu.
